AANBOD VOOR LIVING LAB HOTSPOTS in stad, dorp en land.

De aanleiding en de opgave

In de periode februari tot juni 2019 hebben we vanuit het Center for Human Emergence (CHE) meegedaan aan de startfase van het ontwikkeltraject van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie “Anders werken aan stad, dorp en land”. Wij hebben als CHE het ontwikkeltraject benut om met 10 mensen, die werken aan initiatieven in de stad (in Almere, Amersfoort, ’t Gooi, Amsterdam en Nijmegen/ Berg en Dal) invulling  te geven aan een nieuw type samenspel. De complexe opgaven waar we voor staan in deze samenleving vragen daar tenslotte om. Maar hoe ziet zo’n nieuw samenspel er dan uit? Welke instrumenten werken? Waar loop je tegenaan als je het anders wil doen? Welke vaardigheden vraagt dit van initiatiefnemers, ambtenaren en andere spelers?

In het ontwikkeltraject hebben we gezocht naar antwoorden op deze vragen. We hebben verschillende instrumenten en werkvormen uitgetest, waaronder die van het Presencing Institute van het MIT uit Boston en vele andere en hebben zo ingrediënten gevonden om op een andere manier met participatie (next level) aan de slag te gaan. We hebben ontdekt dat de wijze waarop je met elkaar om gaat, zingeving, grondhouding en vaardigheden, elementen van zijn waarmee de impact van een initiatiefnemers vergroot. We hebben gemerkt dat juist in een samenspel waarin de persoonlijke uitdagingen van de deelnemers de ruimte krijgt, mogelijkheden worden gecreëerd om participatie naar een hoger level te brengen.

Nu we deze ervaring met het thema Participatie hebben opgedaan gaan we een volgende stap zetten: we brengen partijen uit een stad of regio samen (hot spots) rondom een complex thema (wicked problem) en gaan aan de slag om -op basis van de tijdens het ParticipatieLAB ontwikkelde routekaart- nieuwe antwoorden te vinden op de vraagstukken. De samen ontwikkelde oplossingen hebben grote kans van slagen, waardoor een NEXT LEVEL kan worden bereikt.

Bussum, 10 september 2019

Center for Human Emergence

Kernteam Living LAB

Inleiding en situatieschets

In Nederland is al behoorlijk wat ervaring opgebouwd als het gaat om participeren, inspraak of meepraten. Burgerparticipatie en overheidsparticipatie heeft zich de afgelopen jaren goed ontwikkeld. Wij constateren echter ook dat er nog veel in doelgroepen en segmenten wordt gewerkt en minder vanuit het geheel.  Er is een aanpak nodig waarbij vanaf het eerste moment wordt uitgegaan dat je met meerdere partijen vanaf de start samenwerkt om een vraagstuk het hoofd te bieden (‘The Whole System in the Room’).   

Vanuit het Center of Human Emergence (CHE) hebben wij, een kernteam van vier mensen die hart hebben voor maatschappelijke vraagstukken, het eerste halfjaar van 2019 gezocht naar antwoorden op de vragen “hoe zou het zijn wanneer vraagstukken niet vanuit de gemeente, maar vanuit de samenleving wordt opgepakt?”, “hoe creëren we een NEXT LEVEL participeren?” en “met welke interventies en instrumenten kunnen mensen die in HOT SPOTS werken echt vooruit?”.

Het kernteam heeft een tiental mensen uitgenodigd die ‘in het veld’ ook daadwerkelijk werken aan real life casussen: sociale uitdagingen die de leefbaarheid, duurzaamheid en stedelijke transformatie raken. In het LAB hebben we met elkaar ontdekt welke diepere krachten aan het werk zijn in sociale systemen, hoe we om kunnen gaan met obstakels en waar mogelijkheden tot beïnvloeden zitten. We hebben -in het verlengde van het Societal Transformation LAB van Otto Scharmer- een model ontwikkeld dat inzichten en handvatten geeft aan iedereen in Nederland die werkt aan de stad (stadmakers) of er aan deel neemt (initiatiefnemers, ambtenaren, bestuurders, partnerorganisaties). In het proces stond de stad (initiatiefnemers, inwoners, ondernemers) centraal.

We hebben gemerkt dat het nodig is dat inwoners, ondernemers en partners de ruimte krijgen en worden gefaciliteerd in die nieuwe rol. “Het is urgent om echt ruimte te bieden voor initiatief en vertrouwen te hebben in initiatiefnemers”. Dat betekent ook dat initiatiefnemers, ondernemers, creatieve industrie gefaciliteerd moeten worden en naar onze mening kan dat het beste in gemixt samengestelde groepen rondom real-life casuïstiek. We zijn vooral praktisch rondom echte vraagstukken op zoek gegaan naar een Nieuw Samenspel, waarin niet de gemeente, maar de stad, de situatie en de mensen centraal staan.

Onze ervaring is dat de gemeenten én aanbieders in de markt vaak een ééndimensionele benadering hanteren. Benadering van het vraagstuk gebeurt bijvoorbeeld volledig vanuit de inhoud, óf vanuit proces en vaak vanuit eigen beleidsveld, niet integraal. Het proces tot realisatie wordt niet of nauwelijks vanuit de samenleving georganiseerd en gefaciliteerd. Daar brengen wij verandering in. Zoals één van de deelnemers het verwoordde:

“Tijdens het lab hebben we ontdekt dat er vooral een andere betekenis gegeven zal moeten worden aan ‘gemeenschapszin’. Dit is aan vernieuwing toe en dat ontstaat niet vanzelf. Het is essentieel om goed te kijken naar de verschillende rollen en bevoegdheden, maar ook naar de invloed die partijen hebben, de belangen en intenties. Alleen met de juiste werkvormen en begeleiding kan deze diepgang worden gerealiseerd. Deze expertise wordt in de regel niet aangeboden.”

Next step: een gezamenlijk leer- en ontwikkeltraject op hotspots (Living LAB)

Vanaf september 2019 bieden wij een leer- en ontwikkeltraject aan voor mensen die in hot-spots werken en resultaat willen boeken op hun opgave / hun vraagstuk. Een living LAB is een ruimte waarin partijen elkaar ontmoeten rond een concreet vraagstuk, bijvoorbeeld ouderen, eenzaamheid, zingeving, jongeren, dienstverlening, invoering omgevingswet, veiligheid, duurzaamheid, versterken lokale democratie, versterken burgerparticipatie, kortom een ‘hot’ thema. In die ruimte experimenteren deelnemers met nieuwe samenwerkingsvormen rondom het inhoudelijke vraagstuk:  in het leer- en ontwikkeltraject is ruimte voor persoonlijke groei en wordt tegelijkertijd in co-creatie nieuwe antwoorden gevonden op de vraagstukken die rondom het thema spelen: experimenteren en leren terwijl we samen het nieuwe vormgeven.

Wij hebben het over complexe vraagstukken die te groot zijn om -via traditionele methodes- opgelost te worden door één organisatie en die vragen om samenwerking met externe partijen, die elk vanuit eigen belang en ideeën het vraagstuk benaderen. Traditioneel project management werkt dan niet, dergelijke vraagstukken vragen om creatief probleemoplossend vermogen, sociale vaardigheden, ondernemerschap en je comfortabel voelen met het ‘niet weten’.

Er worden diverse partijen betrokken: initiatiefnemers en (gebieds-) ontwikkelaars, bewonersvereniging, wijkteams, diverse functionarissen van gemeenten, partnerorganisaties, omwonenden, bedrijven, onderzoekers. In het Living LAB maken we concrete verbinding, we brengen die partijen bijeen en vertrekken vanuit intenties, belangen en invloed en werken toe naar collectief gedragen oplossingen.

Onze ervaring is dat een dergelijke aanpak het netwerk in de stad versterkt, het onderling contact verdiept en samen naar een oplossing zoeken een enorme meerwaarde heeft. Persoonlijke groei vraagt kwetsbaar durven en kunnen zijn. Met onze werkvormen bieden we daarvoor de ruimte. De samen ontwikkelde oplossing heeft grote kans van slagen, waardoor zowel persoonlijk als inhoudelijk samen een NEXT LEVEL wordt bereikt.

Programma

In maandelijkse sessies en een afsluitende bijeenkomst komen we via vernieuwende instrumenten en werkvormen (ontwikkeld tijdens het ParticipatieLAB) tot nieuwe resultaten. Samenwerking en samensturing vanuit zingeving is het uitgangspunt. De gemeente zie wij daarom als één van de partijen in het Living LAB. Het LAB is dus geen onderdeel van de gemeente. Bij het thema zijn spelers van verschillende disciplines betrokken.

Het programma van het leer- en ontwikkeltraject bestaat in principe uit 6 dagen, waarvan de eerste dagen het doel hebben om elkaar op een dieper niveau te leren kennen, samen de intentie voor de maandelijkse sessies te verwoorden en zicht te krijgen op het vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken. Daarna volgt een dag gericht op persoonlijke reflectie en brainstorm. Daarna volgen twee dagen waarop op de eerste werkbare modellen / werkwijzen worden uitgewerkt en afspraken worden gemaakt over het vervolg (incl. uittesten in de eigen praktijken). Tenslotte is er nog een dag om te evalueren en door te ontwikkelen.

Dit is uiteraard een zeer globale opzet op basis van onze ervaring tot nu toe. We weten dat de groep én de inhoud invloed hebben of het verloop van de sessies. Daarom gaan we vooraf in gesprek met de deelnemers en stellen we telkens tussentijds het programma voor iedere bijeenkomst bij.

Beoogd resultaat Living LAB

Het beoogd resultaat is meervoudig: de kennis over het thema (bijv. eenzaamheid en zingeving) is gedeeld, het netwerk is versterkt en is een gezamenlijke aanpak afgesproken en uitgetest.

Het ontwikkeltraject resulteert ook in een meer structurele samenwerking tussen gemeente en lokale samenwerkingspartners (bewoners, ondernemers, ontwerpers, maatschappelijke instellingen en/of kennisinstellingen) in een lab.

Daarnaast gunnen we iedere deelnemer de leeropbrengst van een van de deelnemers aan het ParticipatieLAB:

“Heb zelden zulke inspirerende bijeenkomsten meegemaakt die voor mij ook zoveel resultaat hebben opgeleverd. Niet alleen in termen van ontwikkelende prototypes, maar zeker ook in mijn persoonlijke ontwikkeling naar het volgende niveau. Meesterschap ontdekken in leren op je handen te zitten, in de wetenschap dat initiatiefkracht je behoorlijk in de weg kan zitten. Ik doe het de laatste jaren steeds makkelijker, maar snap nu beter wat ik doe en waarom ik het doe. Dank alle deelnemers en jullie als organisatoren hartelijk voor jullie volle inzet in onze gezamenlijke ontdekkingstocht. Op naar mijn next level”.

Paul Vloothuis, voorzitter bewonersplatform Filmwijk Almere

 Kosten deelname

Het Living LAB Hotspots bestaat uit 6 bijeenkomsten van 6 uur per dag waarop intensief wordt samengewerkt en zowel inhoudelijke als persoonlijke diepgang wordt bereikt. Tussen de dagen is voldoende ruimte (3 a 4 weken) om hetgeen gezamenlijk geleerd is in de eigen praktijk uit te proberen (experimenteren en leren). Wij gaan uit van 10 tot 12 deelnemers per Living LAB.

De kosten voor deelname bedragen per deelnemer € 1.750,-- exclusief BTW en locatiekosten. Voor meer deelnemers vanuit een organisatie bieden we een korting. De kosten bedragen dan €1.500,--. Wij willen graag dat rondom het vraagstuk zoveel mogelijk stemmen van de stad vertegenwoordigd worden in het Living LAB. Het separaat uitvoeren van meerdere trajecten is ook mogelijk.

De begeleiding van het LAB is in handen van twee leden van het kernteam van het Center for Human Emergence (CHE). CHE baseert zijn aanpak op eenheidsbewustzijn en zingeving. Het gaat ons om persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing in verbinding met anderen en het geheel. Dit is de  voor leren en ontwikkelen.

Contact

Peter van der Vliet | info@petervandervliet.com

Brinklaan 5, 1404 EP Bussum

tel. 0653937767  |  www.petervandervliet.com             

Evelien Schipper | evelien@schipperhrservices.nl

Kon. Wilhelminastraat 11 / 1271 PE Huizen

06-55364722 | www.SchipperHRservices.nl

WIE ZIJN WIJ?

Ons kernteam stadmakers bestaat uit vier personen: Peter van der Vliet, Anja Boersma, Evelien Schipper en  Eric Edens. Het Participatielab Next Level én het living LAB zijn hun initiatief. Zij werken als stadmaker en ontwerpers samen binnen het Center of Human Emergence Nederland. Het kernteam heeft een model ontwikkeld dat op een diepgaand niveau inzicht en handvaten geeft aan iedereen in NL die aan een hotspot werkt in de stad of in het land. Meedoen aan een Living LAB brengt bewustzijnsontwikkeling én creativiteit in het proces en combineert dit met een gedegen methodische inhoudelijke aanpak en vernieuwend resultaat.

Peter van der Vliet is ervaren ontwikkelaar van organisaties en voorzitter van het CHE. Hij is expert initiatiefkracht, gemeenschapszin en bewustwording. Peter heeft ervaring met alle vier de rollen in de stad: als inwoner/burgerinitiatiefnemer, als bouwer aan een sociale onderneming, als lid en bestuurder van een welzijnsorganisatie en als bestuurlijke- en uitvoeringsdeskundige binnen de gemeenten. Contact is voor hem essentieel.

Anja Boersma geeft vanuit de rol van ontwikkelaar, facilitator en kritische vriend vorm aan het nieuwe samenspel op lokaal niveau. Momenteel is dat in Amersfoort-Nieuwland, een van de 5 proeftuinen van www.SamenBeter.org. Haar ambitie is om bij te dragen aan het welzijn van de wereld door het licht te zetten op wat ons verbind in plaats van wat ons scheidt. Een belangrijke bron van inspiratie en precisie is voor haar de School voor Zijnsoriëntatie.

Eric Edens is veranderaar en organisatiekundige. Hij heeft veel ervaring in het werken bij en voor gemeentelijke organisaties. Is betrokken bij en faciliteert allerlei (organisatie-) ontwikkelingen en samenwerkingsvraagstukken en baseert zijn aanpak op Theory U.  Eric heeft onderzoek gedaan naar vernieuwende vormen van participatie.

Evelien Schipper is organisatiepsychologe en ervaren begeleider van teams en leiderschapsontwikkeling in diverse organisaties. De laatste jaren werkt zij vaak met multidisciplinaire teams. Zij zet daarbij o.a. actieleren in als methodiek om teams te ontwikkelen en tot resultaten te komen. Het U-proces is daarbij voor haar de laatste 10 jaar een bron van inspiratie en richtinggevend concept. In contact met jezelf én de ander nieuwe wegen creëren, daarbij je plek vinden in het grote geheel, is voor haar pure magie.